BÜYÜKŞEHİR YASASINDA KÖYLERİN DURUMU NE OLACAK?

Yasaya göre bu illere bağlı ilçelerin mülki sınırları içinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği sona erecek, köyler mahalle olacak.

TBMM’ye sevk edildiği günden, komisyonlarda görüşülünceye kadar yoğun tepkiyle karşılaşan ve henüz kanunlaşmamış olan; “Büyükşehir yasa tasarısı”yla birlikte aralarında Bursa’nın da bulunduğu 14 büyükşehir belediyesinin sınırı il sınırı olarak belirlendi.

Yasaya göre bu illere bağlı ilçelerin mülki sınırları içinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği sona erecek, köyler mahalle olacak.

Peki bu tasarının yasalaşmasıyla birlikte köylerin durumu ne olacak? İşte, büyükşehir yasa tasarısında köylerin durumuyla ilgili en çok merak edilen sorular ve cevapları:

Önceden Büyükşehir Olan Belediyelerinin Yapısında değişiklik Olacak mı?

Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin sınırları da bu kanunla il mülki sınırları olmaktadır. Bu nedenle Bursa’ya  bağlı ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırılarak, köyler mahalle olarak, belediyeler ise mahalleleriyle birlikte bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katılacaktır.

Köylere yerel seçimlere kadar hangi kısıtlamalar getirilmektedir?

Tüzel kişiliği sona erecek olan köyler

· Personel sayısı ve bilgilerini

· Taşınır ve taşınmazlarını

· İş makineleri ve diğer taşıtları

· Alacak ve borçlarını katılacakları ilçe belediyesine eğer henüz ilçe belediyesi kurulmamış ise il belediyesine 1 ay içinde bildirirler.

· Bu bilgi ve belgeler ilgili belediyeler kurulduğunda devredileceğinden ayrı bir yerde muhafaza edilmelidir.

· Köyler taşınmaz tahsisi ve kiralanması,her türlü imar uygulaması(inşaat ruhsat hariç),iş makinesi ve diğer taşıtların satışı için katılacağı ilçe belediyesinden izin olacak eğer ilçe kurulmamış ise il belediyesinden izin alacak. Köyler gayrimenkullerini satmak ve borçlanma/kredi alma için içişleri bakanlığından izin almak zorunda kalacaklar.

Köyden mahalleye dönüşen yerlerle ilgili olarak Büyükşehir tip mimari projeler yapabilir mi?

İlçe belediyeleri veya ilçe belediyelerinin talep etmeleri halinde büyükşehir belediyeleri bu Kanuna göre tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüşen köylerde yapılacak ticari amaç taşımayan yapılar için yürürlükteki imar mevzuatı doğrultusunda yörenin geleneksel, kültürel ve mimari özelliklerine uygun tip mimari projeler yapar veya yaptırır. Tip mimari projenin uygulanacağı alan sınırını belirlemeye ilgili ilçe belediyesi yetkilidir. Tip mimari Projeler doğrultusunda ilgili belediyesince gerekli mühendislik projeleri yapılır ya da yaptırılır. Bu projeler ilgili belediyesince başvuru sahiplerine ücretsiz verilir ve uygulaması denetlenir. Yapılacak inşaatlarda tip projeler dışında özel proje uygulanmak istenmesi durumunda bu projeler yürürlükteki mevzuat uyarınca ilçe belediyesi tarafından onaylanır.

Tüzel kişiliği kaldırılan köylerin devam eden davaları ne olacak?

Tasarıda “il özel idarelerinin mahkemelerde süren davaları ile il özel idaresi olarak faaliyet gösterdikleri dönem ve yapılan işlemlere ilişkin olarak açılacak davalarda muhatap, devir işleminin yapıldığı ilgili kurum ve kuruluştur.” Ve “ tüzel kişiliği kaldırılan belediye ve köylerin mahkemelerde süren davalarında katıldıkları ilçe belediyesi taraf olur” Şeklinde bir düzenleme vardır. Ancak tasfiye edilecek olan Belediye birliklerinin mahkemelerde süren davalarının ne olacağı konusunda herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.

Büyükşehir belediye sınırının il mülki sınırları olması TCK 184.madde açısından nasıl değerlendirilecek?

Tasarıya göre ;”Büyükşehir belediyelerinin sınırları, il mülki sınırlarıdır. İlçe belediyelerinin sınırları, bu ilçelerin mülki sınırlarıdır.” Türk Ceza Kanununun “İmar Kirliliğine Neden Olma” başlıklı, 184. maddesine göre,

1) Yapı ruhsatiyesi alınmadan veya ruhsata aykırı olarak bina yapan veya yaptıran kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

2) Yapı ruhsatiyesi olmadan başlatılan inşaatlar dolayısıyla kurulan şantiyelere elektrik, su veya telefon bağlantısı yapılmasına müsaade eden kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.

3) Yapı kullanma izni alınmamış binalarda herhangi bir sınai faaliyetin icrasına müsaade eden kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

4) Üçüncü fıkra hariç, bu madde hükümleri ancak belediye sınırları içinde veya özel imar rejimine tabi yerlerde uygulanır.

5) Kişinin, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı olarak yaptığı veya yaptırdığı binayı imar planına ve ruhsatına uygun hale getirmesi halinde, bir ve ikinci fıkra hükümleri gereğince kamu davası açılmaz, açılmış olan kamu davası düşer, mahkum olunan ceza bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar.(Ek fıkra: 5377 – 29.6.2005 / m.21)

6) İkinci ve üçüncü fıkra hükümleri, 12 Ekim 2004 tarihinden önce yapılmış yapılarla ilgili olarak uygulanmaz.”hükmü bulunmaktadır. Bu durumda Belediye sınırları il mülki sınırları olunca tüm ilde bu madde uygulanacaktır.Başka bir deyişle köyde yapılan yapılar hakkında daha önce bu suç oluşmazken yerel seçimlerle birlikte köyler mahalleye dönüştüğünde artık yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi almak zorunda olacak aksi halde bu suçtan yargılanabilecekler.

Köy tüzel kişiliği kaldırıldığından meraya yapılan müdahalelerde TCK 154.maddesindeki suç oluşacak mı?

5393 sayılı Kanunun 12’nci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. “Mevzuatla orman köyleri ve orman köylüsüne tanınan hak, sorumluluk ve imtiyazlar orman köyü iken mahalleye dönüşen yerler için devam eder. İlçe belediyesine katılarak mahalleye dönüşen köy, köy bağlısı ve belediyelerce kullanılan mera, yaylak, kışlak gibi yerlerden bu mahalle sakinleri ve varsa diğer hak sahipleri 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanunu hükümleri çerçevesinde yararlanmaya devam eder.”

Köy tüzel kişiliğine ait olan veya öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş bulunan mera, harman yeri, yol ve sulak gibi taşınmaz mallar veya eklentilerinin malikmiş gibi tamamen veya kısmen tecavüz edilmesi halinde hak sahibini işgalciye karşı korumayı ön gören bir düzenleme Hakkı olmayan yere tecavüz suçunu düzenleyen,5237 sayılı TCK’nin 154’üncü maddesinde yer almaktadır.

TCK’nin 154. maddesinin ikinci fıkrasında köy tüzel kişiliğine ait olan veya öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş bulunan mera, harman yeri, yol ve sulak gibi taşınmaz malları kısmen veya tamamen zapt eden, bunlar üzerinde tasarrufta bulunan veya sürüp eken kimse hakkında altı aydan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır.

İlgili fıkrada bu taşınmazlar örneklendirildikten sonra “gibi” kavramı kullanılmak suretiyle bunların olarak belirtildiğinden köy boşlukları, köy mezraları, dere yatakları, hayvanların toplanma yeri ve köye ait arsalar da bu fıkra kapsamında değerlendirilebilir.

154.madenin 2.Fıkrasında meraya yapılan müdahalelerde suçun oluşması için bu yerlerin yalnızca “köy tüzel kişiliğine ait olan” veya “öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş yerlerden” olması gerekir.

Dolayısıyla belediye sınırları içerisinde kalan bu tarz mera, harman yeri, yol ve sulak gibi yerlere yapılan tecavüzler bakımından TCK’nin 154/2’nci maddesinin uygulanma olanağı bulunmamaktadır

Büyükşehir olacak belediyeler seçime kadar il sınırları içerisinde yetkisine girecek köylere hizmet götürebilir mi?

Belediyeler belediye meclis kararıyla bu Kanunla sorumluluk alanlarına dâhil edilen yerleşim yerlerine yetkisi dâhilindeki her türlü yatırım ve hizmeti götürebilir.

Mahalleye dönüşen köylerden hemen vergi alınmaya başlanacak mı?

Bu Kanuna göre tüzel kişiliği kaldırılan köylerde, 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 246 ncı maddesi hükmü uygulanmaz ve 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken vergi, harç ve katılım payları 5 yıl süreyle alınmaz. 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı BüyükŞehir Belediyesi Kanununun geçici 2 nci maddesi ile köy tüzel kiŞiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülen yerlerde de bu fıkra hükmü uygulanır.

Bu yerlerde içme ve kullanma suları için alınacak ücret 5 yıl süreyle en düşük tarifenin %25’ini geçmeyecek şekilde belirlenir. Bu tarife üzerinden su parası alınacaktır

Mahalleye dönüşen köylerin alt yapı hizmetleri için bütçeden en az ne kadar para ayrılacak ?

Büyükşehir, büyükşehir ilçe belediyeleri ve bağlı idareler yatırım bütçelerinin en az %10’unu 10 yıl süre ile bu kanun kapsamında belediye sınırlarına dâhil olan yerleşim yerlerinin altyapı hizmetleri için ayırır ve kullanırlar.

Mahalleye dönüşen köylerdeki mevcut yapılar için belediyeden yapı ruhsatı/yapı kullanma izin belgesi alınacak mı?

Hayır. Çünkü kanunla “Mahalleye dönüşen köylerde, bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla 25/4/2006 tarihli ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununa göre oluşturulan ulusal adres bilgi sistemine kayıtlı konut, entegre tesis niteliğinde olmayan ve imar planı gerektirmeyen tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar ile bu yerlerde oturanların ihtiyaçlarını karşılayacak bakkal, manav, berber, fırın, kahve, lokanta, tanıtım ve teşhir büfeleri ve yerleşim yeri halkı tarafından kurulan ve işletilen kooperatiflerin işletme binası gibi yapılar usulüne göre ruhsatlandırılmış sayılmaktadır.